‘Vrijwilliger als ambassadeur voor je organisatie’

Donderdag 22 september 2022 organiseerden de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) en Probiblio een vrijwilligersconferentie om tot uitgangspunten te komen voor een nieuwe visie op de inzet van vrijwilligers in de bibliotheek. Sprekers van binnen en buiten de branche deelden hun ervaringen. Ook was er volop ruimte voor dialoog.

De dag werd geleid door dagvoorzitter Britta Lassen. Zij nam de aanwezigen – van vrijwilligerscoördinatoren tot bestuurders en vakbondsleden – mee in de transitie naar de maatschappelijke-educatieve bibliotheek en de rol van vrijwilligers daarin. De eerste spreker was regiodirecteur van Bibliotheek AanZet, Sjaak van der Linde: “De waardering voor onze vrijwilligers is enorm. Bij AanZet hebben we er bewust voor gekozen om bepaalde taken van medewerkers door vrijwilligers uit te laten voeren, zodat medewerkers de meer complexe taken op zich kunnen nemen.” Het overhevelen van betaald naar onbetaald werk is een proces waarin er voortdurend gekeken moet worden: wat mogen vrijwilligers, wat verschuift er in de rollen en taken en hoe verhoudt zich dit tot betaalde krachten? Van der Linde: “Het moet van binnen in de organisatie gedragen worden.” Essentieel voor deze beweging is dat de formatie gelijk blijft én je budget hebt om vrijwilligers te scholen en te begeleiden. Met deze herverdeling van taken wil AanZet een grotere lokale impact kunnen maken.

Een andere spreker was verwonderzoeker Gregor Walz. In opdracht van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV) heeft hij onderzoek gedaan naar vrijwilligersbeleid bij gemeenten. De onderzoeker benadrukte dat de lessen uit dit onderzoek ook te gebruiken zijn voor andere branches en sectoren. Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat vrijwilligerswerk in de kern liefde is. Walz: “Of het nu in de zorg, sport, natuur of cultuur is: mensen doen vrijwilligerswerk uit liefde. Als je je daar bewust van bent, bepaalt het je visie. Je moet die liefde aanspreken en aansluiten op de motivatie van vrijwilligers.” Als je een goede visie wilt hebben op vrijwilligersbeleid moet je volgens de onderzoeker rekening houden met drie dimensies: waarde voor de ontvanger, waarde voor de vrijwilliger en waarde voor de samenleving. Walz benadrukte daarnaast het belang dat gemeenten zelf ook een visie op vrijwilligerswerk ontwikkelen en uitvoeren.

Als de dag een ding duidelijk maakte, is het wel dat zonder de inzet van vrijwilligers organisaties de transitie naar de maatschappelijke-educatieve bibliotheek moeilijk kunnen maken. Vrijwilligers en bibliotheken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hier liggen volgens de verschillende sprekers van binnen en buiten de branche kansen. NOV-directeur Joost van Alkemade: “Met vrijwilligers haal je de samenleving binnen. Je biedt ze kansen, een netwerk, ontwikkeling, maar ook een doel en perspectief. Vrijwilligers zijn de ogen en oren van de lokale samenleving.”

Ook de vrijwilliger als ambassadeur van je organisatie was een terugkerend thema tijdens deze inspirerende dag. Vrijwilligerscoördinator van bibliotheek De Plataan, Jacqueline Blijleven: “In onze bibliotheek werken 350 vrijwilligers die allemaal een netwerk hebben, op verjaardagen komen en kunnen vertellen over de activiteiten die wij doen. Bibliotheken doen veel meer dan alleen boeken uitlenen. Een enthousiaste vrijwilliger kan ook weer andere mensen enthousiasmeren voor de bibliotheek. Of het nu voor vrijwilligerswerk of voor een bezoek is.”

Gillian de Koning, directeur-bestuurder van de Bibliotheek De Groene Venen deelde haar ervaringen met het behalen van het NOV-keurmerk Vrijwillige Inzet Goed Geregeld. Zo vertelde ze dat de bibliotheek De Groene Venen in de transitie naar een brede maatschappelijke bibliotheek nieuwe vrijwilligers heeft aangetrokken. De Koning: “Veel van de dingen die wij doen, kunnen we doen dankzij vrijwilligers. Zij zijn een grote meerwaarde voor de bibliotheek. Naast kennis en kunde brengen zij ook diversiteit in.”

Tijdens de conferentie was er ruim baan voor het delen van kennis, ontmoeting en dialoog. In twee korte presentaties koppelde Mirjam Bach de resultaten van de vragenlijst die onder de leden van de VOB is uitgezet terug. Informatie en geleerde lessen werden uitgewisseld en inspirerende verhalen gedeeld. Probiblio en de VOB kijken terug op een zeer geslaagde dag die de aanzet is om vanuit andere perspectieven het gesprek over de inzet van vrijwilligers in de bibliotheek te voeren.

Er is ook een publicatie over de Vrijwilligersbijeenkomst beschikbaar.