Anne van den Dool
Anne van den Dool is onder andere onderzoeksredacteur bij de KB. Voor meer informatie ga naar annevandendool.nl.
Ze bevinden zich in een gekke tussenfase, de directeuren van de Bibliotheek De Lage Beemden (Marly Driessens) en de Bibliotheek West-Brabant (Roos Herman): net als de rest van bibliotheekland moesten zij vorige week donderdag voor twee weken de deuren van hun vestigingen sluiten. Met de inwerkingtreding van deze overheidsmaatregel, bedoeld om een tweede coronagolf af te vlakken, werden direct weer alle protocollen van stal gehaald.
‘We hebben dit natuurlijk eerder meegemaakt,’ vertelt Driessens. ‘Met als verschil dat we nu vrijwel zeker weten dat deze sluiting een stuk korter zal duren dan de vorige. Daarnaast zijn bibliotheken de afgelopen week veel in het nieuws geweest, omdat veel mensen zich hebben verbaasd over het feit dat we onze deuren moesten sluiten. Waar men tijdens de eerste lockdown vooral blij was met de haal- en breng services die bibliotheken optuigden, ligt nu vooral de nadruk op wat men allemaal mist. En hoe gek het eigenlijk is dat boekhandels wel open mogen blijven, maar bibliotheken hun deuren gesloten moeten houden.’
Ook Herman ziet die verwarring ontstaan. ‘Natuurlijk ben ik blij met de politieke aandacht voor alle functies die de bibliotheek vervult en de pogingen de bibliotheek open te houden. Tegelijkertijd hebben veiligheidsregio’s ook nog een vinger in de pap. Wanneer zij elkaar beginnen tegen te spreken, ontstaat voor bezoekers een behoorlijk verwarrende situatie. Het is voor de consument lastig te bepalen in welk hokje de bibliotheek moet worden geplaatst.’
Met name het verblijf van kwetsbare doelgroepen in de bibliotheek kreeg landelijke aandacht. ‘Tegelijkertijd loopt ook de dienstverlening aan scholen bij veel bibliotheekorganisaties nog goeddeels door,’ ziet Driessens. ‘Daar is in mijn ogen in de media nog te weinig aandacht voor. Zowel bij de eerste golf als tijdens deze sluiting hebben we vanaf het begin tegen onze medewerkers gezegd: als jij je er veilig bij voelt, neem je contact op met de school om te kijken wat daar de reglementen zijn. Tot nu toe zetten alle scholen door, omdat ze het aanbod van de bibliotheek een belangrijk onderdeel van hun curriculum vinden. Ook de combinatie van fysieke en digitale dienstverlening blijft van grote waarde.’
Waar de sluiting van de bibliotheeksector in de eerste golf voor velen onverwachts kwam, kon men deze keer terugvallen op eerdere ervaringen. ‘We hadden de draaiboeken van de vorige keer nog klaarliggen,’ vertelt Herman. ‘We tuigden de afhaalbieb weer op – deze keer alleen op de vrijdagen, zodat de echte boekenwurmen hun leesvoer nog konden afhalen, maar de belasting voor onze medewerkers niet te groot zou zijn. Op sommige scholen mochten we ook nu weer langskomen en op andere niet. Dan brachten we pakketten langs of gingen we in digitale vorm verder.’
Tegelijkertijd maakt de directeur van de Bibliotheek West-Brabant zich zorgen om hoe klakkeloos ervan wordt uitgegaan dat iedereen al die digitale ontwikkelingen maar kan bijbenen. ‘Het online aanbod dat we hebben opgetuigd is mooi, maar lang niet iedereen is digitaal vaardig genoeg om het te kunnen gebruiken. Die kwetsbare groepen raken we in deze tijd deels kwijt. Na de eerste golf hadden we hen eindelijk weer terug in de bibliotheek weten te krijgen. Ook fysiek behoren ze tot de kwetsbaren en dus is het goed dat ze extra voorzichtig zijn, maar het is lastig hen met ons aanbod te bereiken.’
De explosie van creativiteit die volgde op de sluiting in het voorjaar voelt Driessens nu niet. ‘Zo onwerkelijk als het toen was, zo gewend aan de situatie zijn we nu. Daardoor loopt ook de communicatie met medewerkers, bezoekers en gemeenten nu soepeler.’
Destijds vulden ze bij de Bibliotheek De Lage Beemden de tijd met het aanleveren van boeken voor zelfgemaakte minibiebs door het hele werkgebied, de overstap naar een nieuw bibliotheeksysteem en een verandering van managementstructuur. ‘Nu kijken we eerder naar kortlopende klussen, zoals het opruimen van de magazijnen,’ licht Driessens toe. ‘Ik voel dat de energie onder medewerkers nu anders is: ze worden moe van alle omschakelingen. Daarom hebben we een webinar georganiseerd over veerkracht in ongekende tijden, waarin we kennis deelden over de werking van onze hersenen in hectische periodes als deze en tips gaven die collega’s kunnen toepassen om anders naar de dagelijkse dingen te kijken. Dat viel goed: medewerkers werden uitgenodigd weer eens na te denken over hoe je het allemaal iets leuker voor elkaar maakt.’
Ook Herman ziet in deze twee weken genoeg mogelijkheden om met haar personeel aan de slag te blijven. ‘Door de grote hoeveelheid zieken onder het personeel bleven sinds de heropening veel zaken liggen. Die kunnen we nu oppakken.’
Die wegvallende collega’s bezorgt ook de roostermaker van de Bibliotheek de Lage Beemden hoofdbrekens, weet Driessens. ‘Ons team bestaat uit zeventien personen, plus een flexibele schil van vier. Samen vangen we de diensten op in de vestigingen die normaal gesproken grotendeels onbemand open zijn. Nu we moeten tellen hoeveel mensen zich in de bibliotheek bevinden, moet er altijd iemand aanwezig zijn. We maken nu duo’s van personeelsleden en vrijwilligers, zodat ze elkaar kunnen ondersteunen.’
De directeuren moeten waken voor de neiging te denken dat na de verwachte heropening op 19 november alles weer kan en mag. Herman: ‘We moeten blijven onthouden dat we teruggaan naar de gedeeltelijke lockdown waarin we vóór deze twee weken zaten. Daar horen gewoon weer het uitdelen van toegangsitems, het ontsmetten van de handen en het bewaren van de anderhalve meter afstand bij. De deuren mogen straks weliswaar weer open, maar we keren niet terug naar een situatie van complete vrijheid.’
Driessens en Herman hebben er goede hoop in dat bij een eventuele derde golf de bibliotheek direct tot de instanties behoort die de deuren mag openhouden. ‘Wij kunnen echt veilig te werk gaan,’ aldus Herman. ‘We worden over één kam geschoren met bioscopen en musea. Dat zijn wezenlijk andere plekken. Juist in deze tijd waarin veel mensen sociaal geïsoleerd zijn is het lezen van een krantje aan de tafel van de bibliotheek zo belangrijk. Wij kunnen het verschil maken in iemands welbevinden.’
Reacties