‘Crisis vraagt om regionale aanpak’ – in gesprek met Hanneke Bruggeman

Dit interview is onderdeel van de serie ‘Vooruitblikkende bibliotheken tijdens de coronacrisis’. Anne van den Dool (onderzoeksredacteur bij de KB) bevraagt hiervoor directeuren in bibliotheekland naar specifieke thema’s die spelen bij de maatregelen rondom het coronavirus. Steeds meer bibliotheken stellen vestigingen gedeeltelijk weer open.

Over de bibliotheek heeft Hanneke Bruggeman, directeur van multifunctionele organisatie DNK, zich de afgelopen tijd nog het minste zorgen gemaakt. Het enorme acht jaar oude pand in het centrum van Assen huisvest niet alleen de bieb, maar ook een theater en een bioscoop.
In dat grote gebouw was het de afgelopen maanden angstvallig stil. ‘Normaal gesproken organiseren wij zo’n vijfduizend evenementen per jaar,’ vertelt Bruggeman. ‘Van filmvoorstelling tot congres – bij DNK vind je het. Zonder bezoekers hoorde je plotseling niet meer het geroezemoes van stemmen of het gerommel van kopjes. Er was geen reuring. Daar werd ik droevig van.’
DNK zou een waanzinnig jaar gaan draaien – tot de coronacrisis roet in het eten gooide. Waar de bibliotheek de kans had door de uitleen via de Bieb-drive nog een deel van haar functies draaiende te houden, moesten het theater, de verhuur en de bioscoop helemaal op slot. ‘Voor die drie takken waren de consequenties een stuk ingrijpender,’ legt Bruggeman uit. ‘We konden geen gelijkwaardige alternatieven bieden, zoals bij de bibliotheek. Die laatste tak was dankzij de gemeentesubsidie die we ontvangen en de abonnementen die bleven doorlopen, allerminst ons zorgenkindje.’

DNK is één organisatie, met één afdeling voor marketing en sales, finance en programmering. ‘We doen alles samen,’ licht Bruggeman toe. ‘We hebben zelfs één brochure. Dat maakt onze organisatie heel divers – niet alleen in onze diensten, ook in onze inkomsten. Normaal gesproken organiseren wij ook veel evenementen. In die branche moet je iedere cent verdienen. Ook de medewerkers zijn in iedere tak verschillend. We hebben collega’s in dienst die vanuit de bibliotheekacademie rechtstreeks het vak in zijn gerold en al dertig jaar bij ons werken en jongelingen die beginnen aan hun eerste baan. Waar de een niet eerder van het woord marge heeft gehoord, moet de ander op iedere cent letten.’
Waar in de bibliotheek veel medewerkers voor een belangrijk deel hun werkzaamheden konden voortzetten, lag bij het theater en de bioscoop alles helemaal stil. ‘We hebben acht weken op onze handen moeten zitten voordat we meer duidelijkheid kregen over hoe de kosten werden verdeeld, welke voorstellingen we moesten annuleren en welke artiesten we moesten laten weten dat hun show zou worden verplaatst,’ herinnert Bruggeman zich. ’Voor de bibliotheek was het relatief simpel: we hoefden alleen maar de boetegelden stop te zetten en de uitleentermijn te verlengen. Binnen onze theatertak heerst nog steeds grote onduidelijkheid. Wat te doen met voorstellingen in september waarvoor 850 man een kaartje hebben gekocht? Hoeveel mensen mogen er tegen die tijd in de zaal zitten? Hoe bepalen we wie zijn kaartje houdt? We zitten nog steeds met veel onzekerheden. We zijn druk in gesprek met impresariaten over de invulling van het nieuwe seizoen. Je kunt niet alles zomaar klakkeloos verplaatsen. Sommige voorstellingen zijn niet op anderhalve meter afstand te spelen, andere zijn voor een klein publiek niet rendabel.’
De tijdelijke sluiting wordt in Assen aangegrepen om werk dat eerder verricht kan worden, nu alvast aan te pakken. ‘We hebben onderhoud gepleegd aan onze theaterzalen, gangen en foyers. Ook de kantoren worden verplaatst. Normaliter doen we zulke dingen in de zomer, nu halen we dit naar voren. Alleen de geplande verbouwing in de bibliotheek stellen we uit. We zijn zo lang dicht geweest, we kunnen het nu niet aan onze bezoekers verkopen om weer onze deuren te sluiten.’

Wordt er in het noorden, waar het coronavirus minder hard om zich heen greep, anders naar de ernst van de situatie gekeken? ‘We hebben hier meer ruimte, waardoor men misschien minder snel besmet raakte. We blijven er nuchter onder. We houden afstand en letten op elkaar.’
Toch heeft Bruggeman zich de afgelopen maanden nooit afgevraagd of de landelijke maatregelen niet wat overtrokken waren. ‘Wel denk ik dat we bij een eventuele tweede golf meer op regionaal niveau naar het virus kunnen kijken, zoals aanvankelijk in Brabant gebeurde. Ook voor bibliotheken kan een beleid dat is aangepast aan de stand van zaken in de provincie een enorm winstpunt zijn. Alle stappen die we kunnen zetten om meer functies van de bibliotheek te kunnen blijven uitoefenen, lijken me goed.’
De omvang van het pand van DNK biedt mogelijkheden, maar het zorgt ook voor extra uitdagingen. ‘We hebben met vier verschillende protocollen te maken: die voor bibliotheken, theaters, bioscopen en evenementenlocaties,’ somt Bruggeman op. ‘Daar brengen we zoveel mogelijk uniformiteit in aan. Sommige verschillen tussen de regels voor verschillende soorten organisaties zijn simpelweg niet uit te leggen. Waarom moesten de toiletten op campings bijvoorbeeld lange tijd gesloten blijven, maar kon men wel bij IKEA naar de wc? We gaan zo veilig mogelijk te werk. De gezondheid staat altijd voorop. Toch zijn we niet roomser dan de paus, zeg ik steeds. Bezoekers hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid.’

Bij DNK hebben ze hun best gedaan om de routing zo vrolijk mogelijk te maken. ‘Wanneer mensen in de rij staan, kunnen ze op de stickers op de vloer boek- en filmtitels lezen,’ vertelt Bruggeman. ‘We hebben alles uitgebreid getest. Waar men in het begin soms wat teleurgesteld was dat het nog niet mogelijk was een krantje te komen lezen, zijn de reacties inmiddels vrijwel alleen maar positief.’
Meer zorgen maakt Bruggeman zich om de herstart van het theater. ‘Ik ben heel benieuwd of mensen de komende tijd wel naar het theater durven. Dat is toch een uitje dat bij uitstek ouder publiek trekt, dat de komende maanden wellicht liever thuisblijft. Voor de bioscoop geldt dat beduidend minder.’
Bruggeman kan niet in de toekomst kijken. Toch neemt ze het zekere voor het onzekere. ‘Ik sluit zeker niet uit dat er een tweede lockdown komt. Gelukkig weten we nu hoe het is om onze deuren te moeten sluiten en ze vervolgens weer te mogen openen. Tot nu toe was deze situatie voor iedereen nieuw. Plots zaten we met het MT in onze grootste theaterzaal, ruim twee meter bij elkaar vandaan. We proberen zo flexibel mogelijk te zijn, zodat we makkelijk kunnen inspelen op veranderingen. Want dat die komen, dat is zeker.’
Wat bijvoorbeeld te denken van het moment waarop de steunmaatregelen worden teruggeschroefd of zelfs afgeschaft? ‘Dat moment is onvermijdelijk,’ weet Bruggeman. ‘Wellicht moeten we dan op een andere manier ons geld gaan verdienen en aan alle functionaliteiten in dit gebouw nog meer mogelijkheden toevoegen. Aan het einde van deze maand gaan we met elkaar de mogelijkheden verkennen.’

Wat Bruggeman wel zeker weet: de bibliotheek blijft. ‘Dat is het mooie van de bieb: ons bestaan is verankerd in de wet. Er kan op ons worden bezuinigd, maar we kunnen nooit weg. Dat geldt wel voor het theater en de bioscoop. We mogen onszelf dus enorm gelukkig prijzen. DNK is een enorm belangrijke voorziening voor de stad, in maatschappelijk, cultureel, educatief én economisch opzicht. Wij laten ons niet zomaar uit het veld slaan.’